Η άγνωστη εβραϊκή οικογένεια που δυναστεύει την Κίνα

Η ιστορία της πλουσιότερης δυτικής οικογένειας που έχτισε αυτοκρατορίες στη Σαγκάη και το Χονγκ Κονγκ

Από το 1880, όταν ένας Ιρακινός Εβραίος πρόσφυγας, ο 'Ελι Καντούρι έφτασε για πρώτη φορά στο Χονγκ Κονγκ, η Κίνα «διένυσε» μια σειρά επαναστάσεων: Από την επικυριαρχία των Δυτικών δυνάμεων στην ανεξαρτησία, από την εθνικιστική κυριαρχία στην κομμουνιστική διακυβέρνηση, από την αποικιοκρατία στον καπιταλισμό κι ύστερα στον κομμουνισμό.


Μέσα σε όλα αυτά, η οικογένεια Καντούρι ή αλλιώς η πλουσιότερη δυτική οικογένεια της Κίνας αποτέλεσε σταθερά ένα βαρόμετρο του ανοίγματος της χώρας στον υπόλοιπο κόσμο. Άλλωστε μόνο τυχαίο δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι οι κατά καιρούς ηγέτες της, αντιλαμβανόμενοι την πολιτική αλλά και την επιχειρηματική οξυδέρκεια των Καντούρι, ζητούσαν τη συμβουλή τους αλλά και τη συμβολή τους απέναντι σε καίρια ζητήματα και μεγάλες αποφάσεις.

Σήμερα, καθώς η Κίνα λαμβάνει ολοένα και σκληρότερα μέτρα, κυρίως σε θέματα Δημοκρατίας, τα οποία οδηγούν αναπόφευκτα στην διογκούμενη δυσαρέσκεια του κόσμου στο Χονγκ Κονγκ, το ερώτημα που τίθεται είναι το εξής: όταν η πανίσχυρη οικογένεια καθίσει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων με συνομιλητές τους εκπροσώπους ενός καθεστώτος που γίνεται ολοένα και πιο καταπιεστικό, θα δεχθεί να βάλει νερό στο κρασί της ή θα υποχρεωθεί να πάρει το καπελάκι _ μαζί και τα εκατομμύριά της _ αποχωρώντας από τα εδάφη όπου έχτισε μία ολόκληρη αυτοκρατορία;

Το παιδί που έγινε ο βασιλιάς της Σαγκάης και του Χονγκ Κονγκ

O Έλι Καντούρι έφθασε για πρώτη φορά στο Χονγκ Κονγκ σε ηλικία 18 ετών ως υπάλληλος μιας μεγάλης εμπορικής εταιρείας που ανήκε σε μια άλλη εβραϊκή οικογένεια η οποία είχε βρεθεί από την Βαγδάτη στην Κίνα 35 χρόνια νωρίτερα, αμέσως μετά τους πολέμους του οπίου: την οικογένεια Σασούν. Όμως ο  Έλι σύντομα τράβηξε τον δικό του δρόμο, αποφεύγοντας τις δουλειές με το όπιο, ένα από τα κύρια εμπορεύματα που οι Σασούν μετέφεραν μεταξύ Ινδίας και Κίνας. Αντ’ αυτού, επένδυσε σε ξενοδοχεία  -τα οποία φιλοξένησαν την παγκόσμια ελίτ- , σε γη και σε επιχειρήσεις κοινής ωφέλειας, κατασκευάζοντας την υποδομή για την αναπτυσσόμενη πόλη της Σαγκάης που εξελισσόταν στο «Παρίσι της Ανατολής». Εκεί θα χτίσει και το μεγαλοπρεπέστερο αρχοντικό της πόλης με τα 43 δωμάτια κι εκεί θα φιλοξενηθούν διασημότητες από ολόκληρο τον κόσμο.

Ο Έλι Καντούρι με τους γιους του Λόρενς και Οράτιο
Στη Σαγκάη, η οικογένεια Καντούρι δημιούργησε την πρώτη της περιουσία στα χρόνια του μεσοπολέμου, δηλαδή στο χρονικό διάστημα  μεταξύ των δύο παγκοσμίων πολέμων, την εποχή που η πόλη υπήρξε ένα παγκόσμιο σταυροδρόμι. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο ηλικιωμένος ΄Ελι Καντούρι φυλακίστηκε σε ιαπωνικό στρατόπεδο και πέθανε σε αιχμαλωσία το 1944.

Από την κορυφή στον πάτο και ξανά στα ύψη…

Όταν οι κινέζοι κομμουνιστές κατέλαβαν την Σαγκάη το 1949 και πήραν την εξουσία,  απέλασαν  τους ξένους και η οικογένεια έχασε σχεδόν τα πάντα, βρίσκοντας καταφύγιο στο βρετανικό Χονγκ Κονγκ και κάνοντας εκεί ένα νέο ξεκίνημα. Οι περισσότεροι Δυτικοί της Κίνας, συμπεριλαμβανομένων των Σασούν κατέφυγαν στην Ευρώπη, την Αυστραλία ή την Αμερική. Όμως, οι μεγάλοι γιοι του Έλι, ο Λόρενς και ο Οράτιος, αποφάσισαν να μην φύγουν μετακομίζοντας σε ξενοδοχείο της οικογένειας, στο Χονγκ Κονγκ. «Αν καθίσουμε και ανησυχούμε, όχι μόνο δεν θα σημειωθεί πρόοδος, αλλά όλα θα χειροτερέψουν», έγραφε τότε ο Λόρενς στον αδελφό του Οράτιο συμπληρώνοντας: «Αν όμως προχωρήσουμε μπροστά με αισιοδοξία και με την πίστη ότι το Χονγκ Κονγκ έχει μπροστά του ένα πολύ μεγάλο μέλλον θα ανακτήσουμε τις απώλειες και την πρόοδό μας… Το Χονγκ Κονγκ, μπορεί να γίνει μια άλλη Σαγκάη».

Ο Λόρενς
Κατά τα επόμενα 25 χρόνια οι Καντούρι έγιναν πλουσιότεροι από ποτέ, συγκεντρώνοντας ένα χαρτοφυλάκιο 18 δισεκατομμυρίων δολαρίων που περιλαμβάνει το China Light and Power, το οποίο παρέχει ηλεκτρικό ρεύμα στο 80% των κατοίκων του Χονγκ Κονγκ καθώς και την αλυσίδα  πολυτελών ξενοδοχείων Peninsula.

Ο Λόρενς Καντούρι αποδείχθηκε εντυπωσιακά σωστός. Κατά τα επόμενα χρόνια της οικονομικής ανόδου της Κίνας, οι Καντούρι  έφτιαξαν ξανά την περιουσία τους στο Χονγκ Κονγκ καταλήγοντας ταυτόχρονα στο συμπέρασμα ότι οι επιχειρηματίες της γενιάς του πατέρα τους, που δεν κατάφεραν να δουν και να αξιολογήσουν την άνοδο του κομμουνισμού, πλήρωσαν  τρομερό τίμημα γι΄ αυτό. «Η καλύτερη προστασία ενάντια στον κομμουνισμό είναι να παρέχουμε συνθήκες διαβίωσης καλύτερες από αυτές που ισχύουν στην Κίνα», επέμενα σθεναρά ο Λόρενς και είχε δίκιο. Οι Kαντούρι έδωσαν εκατομμύρια για να βοηθήσουν τους εκτοπισμένους Κινέζους αγρότες και τους πρόσφυγες ώστε να δημιουργήσουν μικρά αγροκτήματα στο Χονγκ Κονγκ. Μια επιστημονική έρευνα που υποστηρίχθηκε από τους Καντούρι οδήγησε στην αναπαραγωγή ενός νέου είδους χοίρου που παρείχε περισσότερο κρέας στον δραματικά αυξανόμενο  πληθυσμό της πόλης. «Οι Εβραίοι Kαντούρι», έλεγαν αστειευόμενοι οι Κινέζοι αγρότες, «γνωρίζουν τα πάντα για τον χοίρο εκτός από τη γεύση του!».

Όταν η Λαϊκή Δημοκρατία άρχισε να «ανοίγει» στον κόσμο το 1972, μετά την επίσκεψη του Προέδρου Νίξον, ένα από τα πρώτα τηλεφωνήματα που έκανε η κομμουνιστική ηγεσία ήταν στους Καντούρι, ζητώντας τη βοήθειά τους για την κατασκευή ενός σταθμού πυρηνικής ενέργειας. Οι Kαντούρι, οι οποίοι παραμένουν Βρετανοί πολίτες, αποτέλεσαν έτσι έναν από τους μεγαλύτερους ξένους επενδυτές της χώρας και επέστρεψαν θριαμβευτικά στη Σαγκάη για να χτίσουν ένα νέο Peninsula. Σήμερα συναντώνται τακτικά με κορυφαίους Κινέζους ηγέτες, συμπεριλαμβανομένου του Σι Τζινπίνγκ.

Παράλληλα, οι Καντούρι  διατήρησαν μυστικούς δεσμούς με την ηπειρωτική χώρα και ποτέ δεν επέκριναν δημοσίως το κομμουνιστικό καθεστώς. Η στρατηγική  απέδωσε καρπούς  το 1978, όταν τους  Καντούρι καλοδέχθηκε ο Ντενγκ Χζιάο Πινγκ και επένδυσαν ένα δισεκατομμύριο δολάρια στο πρώτο πυρηνικό εργοστάσιο της Κίνας. Αργότερα βοήθησαν να διατηρηθεί  το Χονγκ Κονγκ σε ηρεμία  καθώς οι Βρετανοί διαπραγματεύονταν την παράδοσή του στην Κίνα, η οποία πραγματοποιήθηκε το 1997. «Ήσουν πάντα φίλος της Κίνας», είχε πει τότε ένας βοηθός του Xι Ζινπίνγκ στον Μάικλ Καντούρι, εγγονό του ΄Ελι  και σημερινό επικεφαλής της οικογένειας.

Ο Μάικλ Καντούρι εξακολουθεί να πιστεύει ότι η επιχειρηματική κοινότητα του Χονγκ Κονγκ πρέπει να συνεργαστεί με την Κίνα. Το περασμένο καλοκαίρι, καθώς η πόλη πλήττονταν σφοδρά από ολοένα και πιο βίαιες διαδηλώσεις κατά της Κίνας, έγραψε ένα κείμενο που δημοσιεύθηκε σε τοπικές αγγλικές και κινεζικές εφημερίδες υποστηρίζοντας ότι: «Είναι αποκαρδιωτικό να βλέπεις τί έχει κυριεύσει την πόλη τελευταία… Δεν υποστηρίζω τη βία ούτε πιστεύω ότι αυτός πρέπει να είναι ο τρόπος επίλυσης των διαφορών» παρακαλώντας ουσιαστικά την Κίνα «να βρει λύσεις με αμοιβαίο σεβασμό, κατανόηση και ανοιχτό διάλογο».

Ο Μάικλ Καντούρι

Πρόκειται για μία δοκιμασμένη λύση για τους Καντούρι. Όποτε η Κίνα ήταν ανοιχτή στον υπόλοιπο κόσμο - στη Σαγκάη τη δεκαετία του 1920 και του 1930, στο Χονγκ Κονγκ υπό βρετανική κυριαρχία και στην ηπειρωτική Κίνα μετά το 1978 - η οικογένεια ευημερούσε. Η επιτυχία τους αποτελεί απόδειξη της ικανότητας της Κίνας να απορροφά ξένες επιρροές και να επωφελείται από ξένες επενδύσεις. Αλλά καθώς η χώρα γίνεται πιο αυταρχική, η οικογένεια Καντούρι μοιάζει σήμερα να ακροβατεί σε ένα ολοένα και πιο λεπτό σχοινί. Όπως και να’ χει ακόμη κι αν χάσει την ισορροπία της, η εν λόγω φαμίλια διαθέτει τον τρόπο να την ξαναβρεί. Αυτό άλλωστε έχει αποδείξει μέχρι σήμερα η ιστορία της…

Ο Μάικλ Καντούρι