Το αποτυχημένο σχέδιο του Αβραάμ Λίνκολν να στείλει τους μαύρους ως έποικους στην Αϊτή

Τι να σκέφτεται ο "μεγάλος ελευθερωτής", ο  «δίκαιος Abe» μετά την κατάκτηση του Νότου; Μήπως πως θα ενσωματώσει τους "απελεύθερους" μαύρους στην Ένωση; Ή μήπως πως θα τους στείλει στην Αϊτή για καταναγκαστική εργασία;

Ένα από τα λιγότερο γνωστά προγράμματα της κυβέρνησης Λίνκολν, όπως περιγράφεται από τον καθηγητή του Πανεπιστημίου του Purdue στην Ινδιάνα των ΗΠΑ και συγγραφέα Δρ Robert E May στο βιβλίο του “Slavery, Race, and Conquest in the Tropics: Lincoln, Douglas, and the Future of Latin America” («Δουλεία, Φυλή και Κατάκτηση στην Τροπική Ζώνη: Lincoln, Douglas, και το μέλλον της Λατινικής Αμερικής», Cambridge University Press, 2013), έλαβε χώρα μετά την διάσημη Ομιλία του στο Gettysburg (όπου πρότεινε ότι η Ένωση ήταν «αφιερωμένη στην πρόταση ότι όλοι οι άνθρωποι δημιουργούνται Ίσοι»), και αφορούσε την μετεγκατάσταση των Μαύρων σε μια αμερικανοδιοικούμενη αποικία σε κάποιο νησί της Αϊτής όπου θα χρησιμοποιούνταν ως εργατικό δυναμικό υπό δύσκολες συνθήκες.

Οι «απελευθερωμένοι» σκλάβοι (στους οποίους η κυβέρνηση των ΗΠΑ έδινε 50 δολάρια στον καθένα) έχαναν την περιουσία τους στο δρόμο και σε πολλές περιπτώσεις, έχαναν τη ίδια την ζωή τους εξαιτίας της έλλειψης κατάλληλης στέγασης, υγιεινής ή υγειονομικής περίθαλψης στο υπό αμερικάνικη διοίκηση τροπικό νησί. Κάποιοι κατάφεραν να διαφύγουν προς την ηπειρωτική χώρα της Αϊτής, ενώ οι άλλοι επιζώντες της αποικίας της Ένωσης οδηγήθηκαν τελικά πίσω στη Βιρτζίνια όπου ήταν στεγάστηκαν σε γη που είχε κλαπεί από τον θρυλικό Στρατηγό της Συνομοσπονδίας, Robert E Lee. Η όλη υπόθεση κατέληξε μια μεγάλη αμηχανία για την κυβέρνηση Lincoln και την κυβέρνηση των ΗΠΑ, η οποία συνεχώς προσπαθούσε να παρέμβει για να αποτρέψει την δημοσιοποίησή της από τον Τύπο για να μην δημιουργηθεί «σκάνδαλο». Οι εφημερίδες του Νότου επιτέθηκαν στην Ένωση για την υποκρισία της στο θέμα της ισότητας και της δουλείας, σημειώνοντας ότι οι μαύροι, σε γενικές γραμμές, είχαν καλύτερη αντιμετώπιση στις φυτείες του Νότου (η διάρκεια ζωής τους ήταν κατά μέσο όρο μεγαλύτερη από εκείνη των «ελεύθερων» Λευκών βιομηχανικών εργατών και τους παρέχονταν, κατά μέσο όρο επίσης, μια πιο υγιεινή διατροφή και μια καλύτερη υγειονομική περίθαλψη) από ό, τι εκείνοι οι μαύροι από την κυβέρνηση της Ένωσης που επιχείρησε να τους εκμεταλλευτεί υποβάλλοντας τους σε καταναγκαστική εργασία.

Ο Δρ May επισημαίνει ότι «ένας άθλιος επιχειρηματίας με το όνομα Bernard Kock .... ήταν ο καθοδηγητής του προγράμματος για την κυβέρνηση Lincoln. Υπέγραψε μια δεκαετή σύμβαση με την κυβέρνηση της Αϊτής στην οποία υποσχέθηκε να φέρει εργατικό δυναμικό από την «αφρικανική ή την ινδιάνικη φυλή» που θα κέρδιζαν  την αϊτινή ιθαγένεια και γη μέσω της εργασίας τους στο Ile-a-Vache (Νησί της Αγελάδας). Ο Λίνκολν προσωπικά ενέκρινε το σχέδιο. Ο May επισημάνει ότι «Ο Lincoln από καιρό ήταν ευνοϊκός ως προ; τα προγράμματα εποικισμού της Λιβερίας (από «απελεύθερους» μαύρους). Το σχέδιο της Αϊτής σηματοδότησε μια αλλαγή προορισμού, όχι αρχών». Όπως επίσης,«αποδεικνύει ... την προτίμηση [του Λίνκολν] για εξαγωγή των Αφροαμερικανών στο εξωτερικό ως αποίκων αντί της αφομοίωσής τους στην αμερικανική κοινωνία. Παράλληλα, πιστό στα συχνά αντιφατικά σχόλια του Λίνκολν σχετικά με τη φυλή, το σχέδιο αντανακλούσε την «ελπίδα του ότι οι Αφροαμερικανοί, τόσο οι ελεύθεροι όσο και οι σκλάβοι, στην τροπική ζώνη θα μπορούσαν να ολοκληρώσουν την επίτευξη της ισότητας και της ελευθερίας που δεν κατάφεραν στη χώρα τους».

Πάντως, «ισότητα και ελευθερία» άκουγαν οι «απελεύθεροι» Μαύροι, αλλά μάλλον δεν ήταν αυτό που βρήκαν στο τροπικό νησί της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Ο May περιγράφει τις συνθήκες που αντιμετώπισαν οι μαύροι στο νησί ως «τρομακτικές». Οι εργαζόμενοι για την αποικία του Λίνκολν έβλεπαν να τους παίρνει τα χρήματα ο Kock μέσω κάλπικων χαρτονομισμάτων που είχε εκτυπώσει πριν τον απόπλου. Και μόλις έφταναν στο νησί δεν τους κατέβαλαν σχεδόν τίποτα, τους πουλούσαν αγαθά από κατάστημα της εταιρείας του Kock σε υψηλές τιμές, δεν τους έδιναν σκηνές ή κρεβάτια και ένοπλοι φρουροί τους απέτρεπαν από το να φύγουν. Πολλοί προσβλήθηκαν από ευλογιά και «Αϊτινό πυρετό» που πιστεύεται ότι ήταν ελονοσία. Η κυβέρνηση της Αϊτής δεν κατάφερε να στηρίξει την προσπάθεια. Περίπου σαράντα Μαύροι άποικοι πέθαναν εκείνο το καλοκαίρι. Αναφορές από τον πρόξενο των ΗΠΑ στο Aux Cayes για τις άθλιες συνθήκες στο Ile-a-Vache στάλθηκαν στην Ουάσιγκτον, DC με την σημείωση ότι όλοι οι «απελεύθεροι» Μαύροι ήθελαν να επιστρέψουν. Ο πρόξενος προειδοποίησε ότι αν δεν έκαναν κάτι, τελικά θα πέθαιναν όλοι. Τετρακόσιοι επιζώντες τελικά διασώθηκαν και μεταφέρθηκαν στο ‘Freedman’s Village’ στην Αλεξάνδρεια της Βιρτζίνια. Το νέο τους σπίτι ήταν ένα στρατόπεδο της κυβέρνησης των ΗΠΑ για «απελεύθερους» σκλάβους στην κλεμμένη ιδιοκτησία του στρατηγού Robert E Lee.

Τόσο τα Βόρεια όσο και τα Νότια μέσα ενημέρωσης έμαθαν για την αποτυχημένη αποικία και επέπληξαν την κυβέρνηση της Ένωσης για το κακοσχεδιασμένο της σύστημα. Η New York Tribune, μια εφημερίδα που ήταν γνωστή για τα άρθρα της κατά της δουλείας, περιέγραψε τις συνθήκες των Μαύρων εποίκων του Ile-a-Vache ως πολύ χειρότερες από ό, τι των μαύρων στις νότιες φυτείες (βλ. εδώ). Οι Νότιες εφημερίδες «είχαν την τιμητική τους στην μεγαλειώδη αμηχανία του Λίνκολν». Η Richmond Daily Dispatch χλευαστικά σημείωνε τις προθέσεις των «φιλάνθρωπων, νεγρό-φιλων Yankees» και την κακή μεταχείριση των αποίκων ακόμα και κατά την επιστροφή τους στο ‘Freedman’s Village’. Η εφημερίδα ‘Charleston Mercury’ επεσήμανε την «απόλυτη ανικανότητα των Αμερικανών για την προώθηση της ευημερίας ή της ευτυχίας του μαύρου αγρότη του Νότου».

Σήμερα, το στραπάτσο της κυβέρνησης των ΗΠΑ που συνέβη στο Ile-a-Vache είναι ελάχιστα γνωστό ακόμα και μεταξύ εκείνων που περιστασιακά μελετούν εκείνη την εποχή και πολύ λιγότερο μεταξύ του ευρύ κοινού των ΗΠΑ, αν και από την άλλη ο κόσμος έχει μάθει για τον «υπερβολικό πόνο» που βίωσαν οι μαύροι κάτω από την διοίκηση των Νοτίων. Για παράδειγμα, ο γερουσιαστής Isadore Hall (φώτο) της Καλιφόρνια ηγήθηκε των προσπαθειών να απαγορευτεί η πώληση της συνομόσπονδης σημαίας μάχης, ισχυριζόμενος ψευδώς ότι (η σημαία) «συμβολίζει την υποδούλωση, τον βασανισμό και τη δολοφονία εκατομμυρίων Αμερικανών». Οι ισχυρισμοί του Hall είναι αδιαμφισβήτητα γελοίοι αλλά «πιάνουν» στο αμαθές κοινό των ΗΠΑ και εκείνο έξω από αυτές. Και, φυσικά, δεν υπήρξαν προτάσεις για την απαγόρευση της σημαίας των ΗΠΑ, (η οποία έχει φέρει αβάσταχτο πόνο). Κανείς επίσης, δεν ανέφερε τις προσπάθειες του «άγιου Abe» Lincoln να στείλει τους «απελευθερωμένους» Μαύρους στο στρατόπεδο καταναγκαστικής εργασίας των ΗΠΑ, στο Ile-a-Vache.

ΚΟΚΚΙΝΟΣ ΟΥΡΑΝΟΣ