ΑΤΟΜΙΚΟΣ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΙΔΕΟΛΟΓΙΑ

Γράφει ο Θεόδωρος Λάσκαρης

Ο σκοπός  αυτού  του άρθρου είναι να αναδείξει τον καθοριστικό ρόλο του χαρακτήρα και γενικότερα, της  ψυχονοητικής ιδιοσυγκρασίας του κάθε ατόμου, στην επιλογή πολιτικής ιδεολογίας, καθώς και τα προβλήματα που δημιουργεί αυτό το γεγονός. θα εξεταστεί επίσης ο ρόλος της νεωτερικότητας στην εμφάνιση αυτού του φαινομένου το οποίο δεν μπορούσε να εκδηλωθεί στις προ-νεωτερικές και παραδοσιακές κοινωνίες.

 

Πολλοί έχουν την άποψη ότι η πολιτική επιλογή, που κάνει ένα άτομο (θα φανεί παρακάτω γιατί δεν χρησιμοποίησα τον όρο πολίτης), στη σημερινή εποχή, εξαρτάται από την ταξική του προέλευση, το μορφωτικό του επίπεδο και  την γενικότερη φιλοσοφική του στάση  όσον αφορά τη ζωή. Αυτή η άποψη ισχύει, αλλά μόνον εν μέρει. Παραβλέπει  το γεγονός ότι πίσω από όλα αυτά κρύβεται η ψυχονοητική ιδιοσυγκρασία του ατόμου η οποία, ασυνείδητα, καθορίζει την εν γένει στάση του στη ζωής. Καταλήγουμε δηλαδή στο γεγονός, ότι τις πολιτικές τοποθετήσεις των ανθρώπων τις καθορίζει ένας άλογος παράγοντας, δηλαδή η ψυχοσύνθεσή τους, και όχι μία έλλογη εξέταση των συμβάντων του κόσμου και των τρόπων επίλυσης τους.

Θα αρχίσουμε με ένα παράδειγμα: Θέλω να φέρετε στην φαντασία σας έναν ιδανικό οπαδό του Σύριζα, ένα ιδανικό οπαδό του Πασόκ και έναν ιδανικό οπαδό ενός ακροδεξιού μορφώματος. Αμέσως δεν έχετε εμπρός σας την εμφάνιση, και μάλιστα με έντονο τρόπο, τριών διαφορετικών προσωπικοτήτων, τριών διαφορετικών ψυχοσυνθέσων; Ακόμη και το παρουσιαστικό τους θα υποδηλώνει σε ποιά ιδεολογία πρόσκεινται. Δεν είναι έτσι; Μου έχει συμβεί να συνομιλήσω με ένα μορφωμένο άτομο, οπαδό ενός κόμματος, και έκανα τα πάντα για να του δείξω τα σφάλματα της ιδεολογίας του, προτείνοντάς του λογικά επιχειρήματα βγαλμένα από την άμεση πραγματικότητα. Ενώ τα καταλάβαινε σε νοητικό επίπεδο, ήταν αδύνατον να τα δεχτεί στο ψυχολογικό-ιδιοσυγκρασιακό επίπεδο. Εντελώς αδύνατον… Και αυτό συνέβαινε, διότι εάν δεχόταν αυτά που του έλεγα θα έπρεπε να …. αλλάξει ιδιοσυγκρασία, να αλλάξει προσωπικότητα, πράγμα που φυσικά ο μέσος άνθρωπος δεν επιθυμεί καθόλου να κάνει. Έτσι, για παράδειγμα, ένα άτομο με ομοφυλοφιλικές τάσεις πολύ δύσκολα θα ασπαστεί μία ιδεολογία με παραδοσιακή κατεύθυνση• κάποιος άλλος που είχε μία τραυματική οικογενειακή εμπειρία, δεν θα θέλει να αποδεχτεί μία κοινωνία ιεραρχικά δομημένη. Από την άλλη πλευρά, ένα άτομο με έντονη επιθετικότητα ή αυταρχικές τάσεις, ευχαρίστως θα δεχτεί ένα πολιτικό μόρφωμα που θα εξυπηρετεί αυτές τις τάσεις του. 

Όπως είναι ευνόητο, όλη αυτή η κατάσταση αποτελεί μεγάλο πρόβλημα, διότι καταδεικνύει, ότι όσα επιχειρήματα και να χρησιμοποιήσει κάποιος για να πείσει τους ανθρώπους να αλλάξουν την τυχόν εσφαλμένη ιδεολογία τους, αυτά θα είναι άχρηστα, τουτέστιν : Στου κουφού την πόρτα, όσο θέλεις βρόντα. Πού εστιάζεται λοιπόν το πρόβλημα; Στην δυνατότητα της ατομικότητας να επιλέγει αδιαφορώντας για το « συλλογικό ήθος». Αυτός ακριβώς ήταν ο στόχος της νεωτερικότητας.  

                                                                                                                   

 Τι εννοούμε με τον όρο «συλλογικό ήθος» θα το εξηγήσουμε πιο κάτω, αφού πρώτα δώσουμε ένα παράδειγμα της  ασύδοτης ατομικής έκφρασης: Πριν από χρόνια είχε διοργανωθεί στην Αθήνα μία έκθεση μοντέρνας ζωγραφικής (εάν  θυμάμαι καλά την είχε εγκαινιάσει ο…Βενιζέλος ). Σε αυτή την έκθεση λοιπόν, ένας ζωγράφος είχε παρουσιάσει ένα έργο στο οποίο ένας άνδρας συνουσιαζόταν με ένα καρπούζι.  Η νεωτερικότητα σού επιβάλλει να πεις στον ζωγράφο την φράση του Βολταίρου: «Διαφωνώ με αυτό που λες, αλλά θα υπερασπιστώ μέχρι θανάτου το δικαίωμά σου να το λες.» Φυσικά, αν υπακούσεις σε αυτό το κέλευσμα της νεωτερικότητας, είσαι ένας εκφυλισμένος. Η ορθή απάντηση, η απάντηση δηλαδή που είναι σύμφωνη με το «συλλογικό ήθος» είναι: «Διαφωνώ με αυτό που λες, και θα αγωνιστώ  μέχρι θανάτου για να μην έχεις το δικαίωμά  να το λες.»    

Πράγματι στις προ-νεωτερικές εποχές δεν υπήρχε η δυνατότητα ατομικής επιλογής (σε θέματα κοινωνικής και πολιτικής σημασίας), εάν η επιλογή αυτή δεν βρισκόταν μέσα στα πλαίσια του «συλλογικού ήθους.» Στις αρχαίες πόλεις, ο πολίτης δεν υπήρχε ως «ιδιώτης», αλλά ως μέλος μιας κοινότητας με ένα συγκεκριμένο «συλλογικό ήθος» (Ακόμη και κατά την περίοδο των δημοκρατικών πολιτευμάτων, δεν επέλεγαν πολιτικοκοινωνικές ιδεολογίες αλλά μόνον  διαχειριστές του υπάρχοντος «συλλογικού ήθους».)Το ίδιο φυσικά συνέβαινε και στους μεσαιωνικούς χρόνους. 

 

Τι είναι όμως το συλλογικό ήθος; Είναι οι αρχές ζωής που μία κοινότητα ακολουθεί στο σύνολό της • είναι οι αρχές τις οποίες παρέλαβε από τους παλαιότερους• είναι δηλαδή, η παράδοση στην οποία κάποιος ανήκει. Και πώς είχαν διαμορφωθεί αυτές οι αρχές; Είχαν διαμορφωθεί πάνω στο πρότυπο του βίου των αρίστων, δηλαδή της αριστοκρατικής τάξης καθώς και στην πρόσληψη υψηλών αρχετυπικών εννοιών οι οποίες εδραιώθηκαν μέσα στον ψυχικό κόσμο, μετά από σημαντικές ιστορικές και μεταφυσικές διεργασίες: Η λατρεία του θείου, ο θαυμασμός για το ωραίο, ο σεβασμός στους γέροντες, η φιλοπατρία, το φιλότιμο κ.λπ. Το άτομο, κατά συνέπεια, δεν είχε την  δυνατότητα για προσωπικές επιλογές, όχι μόνον εξαιτίας των νόμων, αλλά διότι δεν του το επέτρεπε η ίδια του η συνείδηση, και αυτό είναι το πιο σημαντικό. Η νεωτερικότητα λοιπόν προωθώντας την ατομική επιλογή κατέστρεψε το συλλογικό ήθος και άρα το μοντέλο ζωής των αρίστων, καθώς και την επαφή της κοινότητας με τα Θεία αρχέτυπα. Έτσι, η νεωτερικότητα δημιούργησε μία κοινωνία από ιδιώτες, που ο καθένας προσπαθεί να εγκαθιδρύσει τη δική του χιλιετή βασιλεία των παθών και των πόθων, δηλαδή την χιλιετή βασιλεία του ατομικού του χαρακτήρα. Και επειδή ο καθένας έχει ένα διαφορετικό χαρακτήρα, αυτό που προκύπτει είναι ένα χάος προσμονής αλληλοσυγκρουόμενων χιλιετών βασιλειών. Μέσα όμως από αυτό το χάος, οι δυνάμεις του σκότους καταφέρνουν να επιβάλουν την δική τους τάξη. Όπως λέει και η γνωστή μασονική ρήση: ORDO AB CHAO (=Τάξη μέσα από το χάος).

http://theodotus.blogspot.gr/2013/04/blog-post_14.html