Ο ΣΟΛΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΣΗ

Ο νόμος είναι η βάση κάθε ευνομούμενης κοινωνίας. Από αρχαιοτάτων χρόνων θεωρούταν απαράβατος και ιερός, που όποιος τον παρέβαινε χαρακτηριζόταν αστόχαστα ιερόσυλος. Πώς ορίζεται λοιπόν ο νόμος; Υπάρχουν νόμοι διαχρονικοί;

"Ελληνική Αναγέννηση" - Άρθρο του "Ορφέα"

Νόμος, σύμφωνα με το λεξικό Σούδα είναι «...ο θεσμός, η συνήθεια». Η συνήθεια αυτή είτε είναι αποτέλεσμα πολλών ετών και εκφράζεται μέσα από την καθημερινότητα (π.χ. θυσία στους θεούς κατά την αρχαιότητα), είτε επιβάλλεται από τους κραταιούς (π.χ. κεφαλικός φόρος). Στο νου μας έρχονται πολλές περίοδοι στην ανθρώπινη ιστορία που νομοθέτες θέσπισαν νόμους για το γενικό «καλό». Ο Σόλων στα τέλη του 6^ου αιώνα π.Χ. καθιέρωσε μια σειρά από νόμους στην πόλη των Αθηνών, εισάγοντας αρκετές καινοτομίες, όπως τη σεισάχθεια (σείω + άχθος = αφαιρώ βάρος). Απελευθέρωσε λοιπόν, όσους είχαν γίνει δούλοι λόγω χρεών, κατάργησε το δανεισμό με εγγύηση ανθρωπίνου σώματος και χάρισε όλα τα χρέη ιδιωτών προς ιδιώτες και δημόσιο.

Τι ήταν όμως αυτό που οδήγησε τον Σόλωνα να νομοθετήσει; Στα τέλη του 7^ου αιώνα η κοινωνική κρίση μάστιζε την Αθήνα. Υπήρξε ραγδαία αύξηση του πληθυσμού και συγχρόνως μια μείωση των παραγωγικά εκμεταλλεύσιμων περιοχών της Αττικής, με αποτέλεσμα να προκληθεί μια χρόνια διπλή αναντιστοιχία: α) ανάμεσα στους πλούσιους γαιοκτήμονες που κατείχαν τα πάντα και τους φτωχούς αγρότες που εξαρτιόταν από τα δάνεια που έπαιρναν από τους γαιοκτήμονες και β) ανάμεσα στην αυξανόμενη ζήτηση των αγροτικών προϊόντων και στη μειούμενη προσφορά τους. Συνέπεια αυτής της κατάστασης ήταν, μεταξύ άλλων, οι γαιοκτήμονες να επιβάλλουν την κατάργηση των μη-εντόκων και μη-ενυπόθηκων δανείων που ίσχυαν μέχρι τότε και την αντικατάστασή της από έντοκα και ενυπόθηκα δάνεια. Έτσι, όλο και αυξανόμενο μέρος του πληθυσμού της πόλης έχανε την ιδιότητα του πολίτη και ξέπεφτε στην κατάσταση του δούλου (πολλές φορές πουλιόταν σε ξένους).[1]

Αξίζει να τονίσουμε την άποψή του για τη νομιμοποίηση μεταναστών, ένα θέμα που «καίει» τη σύγχρονη κοινωνία μας. Δίνει λοιπόν, το δικαίωμα να πολιτογραφηθούν αθηναίοι πολίτες όσοι «ξένοι» θέλουν να κατοικήσουν στην Αθήνα, αφού όμως μείνουν για λίγο καιρό σε αυτήν, (τοὺς ἐξ ἀλλοδαπῆς Ἀθήνῃσι κατοικεῖν ἐθέλοντας, εἰς πολίτας ἐνταῦθα χρόνον ὀλίγον διατρίψαντας ἐγγράφεσθαι). Τι εννοεί όμως με τον όρο «αλλοδαποί»; Αλλοδαπός, σύμφωνα με το έγκυρο ετυμολογικό λεξικό της αρχαίας ελληνικής J. B. Hofmann είναι: «ο εξ άλλου τόπου, ο ανήκων εις άλλην χώραν, ξένος». Χώρα για τους αρχαίους Έλληνες θεωρείται ο τόπος τους, έτσι ο Αθηναίος για τους Θηβαίους θεωρείται ξένος και αλλοδαπός. Οι δε ξένοι με τη σημερινή έννοια καλούνται «βάρβαροι» και ο Σόλων δεν αναφέρεται σε αυτούς, μιας και χρησιμοποιεί τη λέξη «αλλοδαποί». Με λίγα λόγια, είναι αδιανόητο για τους αρχαίους ημών προγόνους να πολιτογραφηθούν Έλληνες Πολίτες όσοι δεν έχουν ρίζες στα ελληνικά φύλα. Όμως, δεν μπορούσε ο καθένας από του «ξένους» να γίνει αθηναίος πολίτης, έπρεπε να συντρέξει και μια άλλη προϋπόθεση. Αναφέρει ο αρχαίος νομοθέτης στο 3^ο Κεφάλαιο (Άρθρο 25): «Δεν επιτρέπεται σε κανέναν να παραχωρήσει το δικαίωμα του Αθηναίου πολίτη σε κάποιον που δεν είναι άξιος να γίνει πολίτης στο δήμο των Αθηναίων, για τη γενναιότητά του» (Μὴ ἐξεῖναι ποιήσασθαι Ἀθηναῖον, ὃν ἂν μὴ δι̉ ἀνδραγαθίαν εἰς τὸν δῆμον τῶν Ἀθηναίων ἄξιον ᾖ γενέσθαι πολίτην).

Ο Σόλωνας έδωσε τεράστια σημασία στον παραγωγικό ιστό της Αθήνας, αναγνωρίζοντας τη σημασία του στην εξέλιξη της κοινωνίας. Έτσι, επιβάλλει την άσκηση τέχνης και δίδει το δικαίωμα στους υιούς να μην γηροκομήσουν τον πατέρα τους, εάν εκείνος... δεν τους έχει διδάξει κάποια τέχνη.[2] Φανερή γίνεται έτσι η ιδιαιτερότητα του παραγωγικού τομέα στην ανάπτυξη μιας κοινωνίας. Σκέψεις και πρακτικές που δεν συναντώνται στη σημερινή Ελλάδα.

Γνωρίζοντας ο ίδιος ότι θα μπορούσε εύκολα να γίνει πιο ελαστικός στην εφαρμογή των νόμων ή ακόμα και στην μερική αναπροσαρμογή τους, προτίμησε να φύγει από την πόλη. Αυτή του η πράξη δηλώνει, σε μια πρώτη φάση, την διάκριση των εξουσιών. Αφού, δημιούργησε νόμους πλαίσια μέσα στα οποία θα κινούνταν οι πολίτες ως ζωντανός εξελισσόμενος οργανισμός στη συνέχεια, με την αυτοεξορία του από την πόλη, έδωσε την ευκαιρία σε άλλα όργανα να εκτελέσουν τους νόμους (διάκριση νομοθετικής και εκτελεστικής εξουσίας).

Κατά την αντίληψη του Σόλωνα, το δίκαιο δεν εμπεριέχει την έννοια της ισότητας, αλλά αυτή της δίκαιης ανισότητας. Έδωσε μεγάλη σημασία στις μεταποιητικές και εμπορικές τάξεις της Αθήνας, δίνοντάς τους την πλειοψηφία στην Εκκλησία του Δήμου. Γενικά, η νομοθετική του λογική, στηρίχθηκε στη διατήρηση των κοινωνικών τάξεων, μη θέλοντας να τις εξισώσει, δημιουργώντας έτσι έναν καλά δομημένο μηχανισμό που λειτουργούσε προς συμφέρον της πόλης.

Μετά τον Σόλωνα, σημαντικό παράγοντα στο δρόμο προς την αθηναϊκή δημοκρατία έπαιξαν οι μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη. Η πορεία αυτή των νόμων, οι οποίοι άλλαξαν και προσαρμόστηκαν στις ανάγκες των πολιτών μέσα σε περισσότερο από έναν αιώνα, μας δείχνει δύο πράγματα. Πρώτον, ότι οι νόμοι είναι βασική προϋπόθεση για την ανοδική πορεία μιας κοινωνίας και δεύτερον ότι αυτοί δε μένουν ποτέ σταθεροί στη διάρκεια των αιώνων καθώς μεταβάλλονται οι κοινωνικές – οικονομικές συνθήκες. Όμως, μη γελιόμαστε. Αυτό που διατηρεί τη συνοχή των νόμων, όσες τροποποιήσεις και να γίνουν, είναι οι αξίες και τα ιδανικά που διακρίνονται, ακόμα και με μια πρόχειρη ματιά στους νόμους του Σόλωνα, όπως και σε εκείνους άλλων μεταγενέστερων νομοθετών. Αξίες ηθικές, όπως η διατήρηση της παρθενίας, αξίες θρησκευτικές, όπως η τέλεση ευχαριστιών προς τους θεούς, αξίες οικονομικές, όπως η στήριξη των γεωργών και τεχνιτών που δημιουργούν πλούτο στην κοινωνία, καθώς και τα ιδανικά της πατρίδας και της γενναιότητας για την υπεράσπισή της.

Οι νόμοι του Σόλωνα καταδεικνύουν το τεράστιο πνευματικό χάσμα που χωρίζει τη σκέψη και τη δράση του αρχαίου πνευματικού κόσμου και του αντίστοιχου σημερινού. Τότε, επενέβαιναν οι λεγόμενοι σοφοί για να σώσουν τις πόλεις από την κοινωνική κατρακύλα. Σήμερα, οι «σοφοί» είναι τα golden boys που προσκυνούν το χρήμα και το λατρεύουν σαν θεό τους. Αυτοί, οι τελευταίοι, αναλαμβάνουν να αναπτύξουν κοινωνίες πατώντας σε λάθος μονοπάτια. Τότε, οι σοφοί, χωρίς να έχουν σπουδάσει στο Harvard, αντιλαμβάνονταν τη σημασία της ανάπτυξης του παραγωγικού ιστού μιας πόλης-κράτους. Σήμερα, οι πολυσπουδαγμένοι με μεταπτυχιακά, διδακτορικά και με χρόνια εμπειρία σε μεγάλες επιχειρήσεις δεν αντιλαμβάνονται τη σημασία του, με αποτέλεσμα να καταρρακώνουν με τις αποφάσεις τους την αγορά και να δημιουργούν έλλειμμα εμπιστοσύνης. Τέτοια είναι η αναντιστοιχία των δύο εποχών, που δεν θα ήταν άκαιρο να αναρωτηθούμε, πως ξέπεσε έτσι το ανθρώπινο είδος; Πώς άφησε κάποιους αδαείς να το οδηγήσουν στο βούρκο; Θα ξυπνήσει ποτέ για να αναστηλωθεί; Οι ευχές όλων μας για το 2010 είναι λόγια. Ήρθε ο καιρός για έργα. Καλή χρονιά.

Ορφεύς

ΠΗΓΗ: http://elliniki-anagennisi.blogspot.com/2010/01/blog-post.html